HAMAMA BUYURMAZ MISINIZ?

Ortak Defter bir "kolalılık" duygusu yaratmıyor ama sanki yaratabilecekmiş gibi bir hali var. Bana öyle geliyor da olabilir. Bu nedenle daha defterin ilk sayfalarındayken ben sizleri hamama davet ediyorum. Belki hep birlikte biraz gevşeriz!

Şaka bir yana, bir işle ilgili olarak küçük bir hamam sözlüğü hazırlamakla meşgulüm. Henüz bitmedi. Kendimi tutamadım, sizlerle paylaşmak istedim. Kim bilir, belki katkıda bulunmak isteyenler de olabilir.

İlgileneceklere şimdiden teşekkürler. (Sözlüğümde argo yok, onun için lütfen hamam argosuna bulaşmayınız!)


KÜÇÜK HAMAM SÖZLÜ⁄ĞÜ

CAMEKAN
Hamamlarda soyunulan camlı yer.

ÇİFTE HAMAM
Yarısı erkeklere yarısı da kadınlara hizmet veren, çoğu zaman birbirinin eşi olan mimariyle inşa edilmiş hamam.

EVLİYA KURNASI
Eskiden bütün kadın hamamlarında bulunan ve kadınların başında dua edip dilek tuttukları kurna.

GELİN HAMAMI
Evlenecek kız için düğünden birkaç gün önce hamamda yapılan tören.

GÖBEK TAŞI
Hamamlarda, terlemek için üzerine uzanılan ve alttan ısıtılan geniş mermer seki.

HALVET
Hamamlarda tek ya da birkaç kişinin özel olarak yıkanabileceği büyüklükte, bir ile üç kurnası bulunan, çok sıcak küçük yer.

HAMAM ANASI
Kadınlar hamamında natırları yöneten kadın.

HAMAM BOHÇASI
Kadınların hamama giderken çamaşırlarını veya eşyalarını koyduğu bohça

HAMAM KESESİ
Yıkanırken kir çıkartmak için ele geçirilen, vücudu ovmaya yarayan, bürümcükten, cep biçiminde bez.

HAMAM OTU
Vücuttaki gereksiz tüyleri almak için çamur kıvamına getirilip sürülen toz.

HAMAM TAKIMI
Hamamda kullanılan havlu, kese, tas gibi gerekli araçlar.

HAMAM TASI
Banyo ve hamamlarda çeşmeden veya kurnadan su alıp dökünmeye yarayan yayvan kap.

HAMMAMİYE
Osmanlı divan edebiyatında hamamları anlatan ve daha çok kaside tarzında yazılan şiirlere verilen ad.

HAMMAMNAME
Tek bir eser oluşturacak oylumdaki hammamiye.

KIRK HAMAMI
Kadının lohusalıkta ilk kırk günü doldurmasından sonra temizlenmesi için hamamda yapılan özel toplantı (“Loğusa hamam›” olarak da bilinir).

KIRKLAMAK
Doğumdan kırk gün sonra bebeği törenle yıkamak.

KİLDANLIK
İçine büyük boy bir sabunun girebileceği kapaklı ve altında suyun akarak sabunun kurumasını sağlayan delikler bulunan sabun kutusu.

KURNA
Hamam ve banyolarda musluk altında, içinde su biriktirilen, yuvarlak ve çoğunlukla mermer veya taş tekne.

KUŞLUK HAMAMI
Erkeklerin yıkanma sürelerinin kuşluk vakti denilen 10:30-11:00 saatleri arasında bittiği hamam.

KÜLHAN
Hamamların ısıtıldığı, hamamın altında bulunan kapalı ve geniş ocak (“Cehennemlik” adıyla da bilinir).

KÜLHANCI
Hamam ocağını yakan kimse.

LENGER
Sabun köpürtmeye yarayan, yayvan ve kenarları geniş bakır kap.

LUİGİ BASSANO
16. yüzyılın ilk yarısında Topkapı Sarayı’nda görev yapan ve 1545 yılından basılan bir kitabında Osmanlı devri hamamları üzerine değerli tarihsel bilgiler veren İtalyan asıllı iç oğlanı.

MASURA
Geçmişte hamamlara verilen suyun bedelini belirlemek için de kullanılan bir akarsu ölçü birimi (1 masura su=14,5 metreküp)

NALIN
Hamam gibi tabanı ıslak olan yerlerde kullanılan, üstü kayışlı, tabanı yüksek, ağaçtan bir tür takunya.

NATIR
Kadınlar hamamında hizmet eden ve müşteriyi yıkayıp keseleyen kadın.

ONBEŞ HAMAMI
Gerdek gecesinden 15 gün sonra gelin ve yakınlarının hamama giderek yıkanması.

PEŞTAMAL
Hamamda örtünmek için kullanılan ince dokuma.

SABAHÇI HAMAMI
Yersiz yurtsuzlara ya da içki aleminden arta kalarak evine gidememiş olanlara hizmet veren ve bir anlamda otel vazifesi de gören hamam.

SICAK
Anadolu’nun bazı bölgelerinde hamama verilen ad.

SICAK HALVET
Külhanın üstü.

SO⁄ĞUK HALVET
Külhana uzak olan yer.

SO⁄ĞUKLUK
Hamamlarda yıkanılan yerle giyinilen yer arasındaki az ısıtılan yer (“Kapıarası” adıyla da bilinir).

TEK HAMAM
Gündüzleri kadınlara, sabah erken saatlerde ya da geceleri erkeklere hizmet veren hamam.

TELLAK
Hamamlarda yıkanmak üzere gelenleri yıkayıp keseleyen erkek.