"Iron Whim"

Son yıllarda okurken belki de en büyük zevki aldığım kitap, Darren Wershler-Henry adlı genç bir profesörün yazdığı The Iron Whim - A Fragmented History of Typewriting.

2005’te Toronto’da yayınlanmış kitap, adından anlaşılacağı üzere, daktilonun (ve tabii daktiloyla yazılan yazının) parçalı / dağınık tarihi üzerine ve muhteşem. Obje ve makine olarak daktiloları, özellikle de eskilerini, seven bir misiniz bilmem ama, benim gibi daktiloyla arasında aşk olanlardansanız bu kitabı mutlaka okumalısınız.

Ben şans eseri keşfettim ve daha ilk bölümde çok sevdim. Hemen her sayfası, çok azını bildiğim ilginç pek çok şey anlatıyor. Abartmayayım ama reklam yazarlığına bir daktiloya çalışarak başlamış olanlarımızın (ehhem) niçin daha -eee, nasıl söyleyeyim…- titiz olduğumuza da bir tür açıklama getiriyor satır aralarında.

Dizin dahil 331 sayfa olan eserin neresinden ne nakledeyim ?! Öyle dolu işte. Şu ünlü ‘daktiloyla çalışan ve Shakespeare’in eserlerini yazan şempanzeler’ efsanesi de var tabii Iron Whim’de… Öyle bir noktaya/ayrıntıya kadar anlatılmış ki, okusa, matematikçimiz Ceylan Pojon keyiften kaç köşe olur bilmem ! Birazını aktarmaya çalışayım diyorum : “Perhaps in response to Adams, Italian-American mathematican and philosopher Gian-Carlo Rota had written a manuscript that was unpublished at the time of his death in 1999 that “if the monkey could type one keystroke every nanosecond, the expected waiting time until the monkey types out Hamlet is so long that the estimated age of the universe is insignificant by comparison… this is not a practical method for writing plays. (…) In 1979, Dr Willam R. Bennett Jr., a physics professor and computer scientists at Yale calculated that “if a trillion monkeys were to type ten randomly chosen character a second it would take, on the average, more than a trillion times as long as the universe has been in existence just to produce the sentence ‘to be or not to be, that is the question.’”

Bir trilyon maymun saniyede rasgele seçilmiş on harf vursa, ‘olmak ya da olmamak işte bütün mesele’ cümlesini yazmak için, evrenin var olageldiği sürenin bir trilyondan fazla katı süre gerekirmiş !!!!!

Bir sonraki paragraftan : “Gözlenebilir evrendeki bütün protonlar (kabaca 10 üzeri 80) kadar daktiloda yazan maymun olsa ve bunlar dakikada 500 sözcük hızıyla, günde 24 saat ve 20 milyar yıl süreyle yazsalar, hepsinin 100 harfi (Hamletin ilk 100 harfinden söz ediliyor - HM) vurmak için 5 çarpı 10 üzeri 96 denemesi olur. Başarıya ulaşılabilmesi için, 3 çarpı 10 üzeri 46 böyle evren daha gerekir.”

Daha neler neler var. Diyorum ya, kitap müthiş. Keşke birileri oturup çevirse…