Yanıltıcı reklam

Haluk Abi konuyu açtı, ben kaşıyayım. Hem bir reklamcı hem de araştırmacı-soruşturmacı bir tüketici olarak Türkiye’de özellikle gıda ve kozmetik alanlarında tüketiciyi yanıltıcıyı reklamlar yapıldığını düşünüyorum. Tabii bu anlamda reklamcıları suçlamıyorum, denetleme kuruluşları da şikayetler doğrultusunda gerekeni yapıyor. Ama yapılamayan durumlar da var. Bunun temel sebebi bilgisizlik de olabilir, mevzuatta eksiklik de olabilir, bilemiyorum, konuya derinlemesine hakim değilim. Ama şunları sorabilirim: Mesela rafine edilmiş herhangi bir ürüne “doğal” denebilir mi? Türkiye’de deniyor. Yine raf ömrü uzun olsun diye içine kimyasal madde eklenmiş ürünlere %100 doğal damgası basılabilir mi? Türkiye’de basılıyor. Hatta çoğu üniversite, dernek gibi kuruluşlar da bu aldatmacaya “öneren veya test edip onaylayan” olarak ortak oluyor. Kozmetik reklamları da aynı kategoride.
Bununla birlikte bizim yasalarımızda da belirtilen ve yine de dikkate alınmayan hususlar var. İşte bir yönetmelik:

GIDALARIN ÜRETİMİ TÜKETİMİ VE DENETLENMESİNE DAİR YÖNETMELİK
Madde 15
d) Özel beslenme amaçlı gıdalar dahil herhangi bir gıda maddesinin hastalıkları önleme, iyileştirme ve tedavi özellikleri olduğunu bildirmek veya bu özellikleri ima etmek yasaktır.
f) Gıdaya ilişkin reklamlar araştırma sonuçlarını veya teknik ve bilimsel yayınlardan yapılan alıntıları çarpıtmamalıdır. İstatistikler gerçekte olduklarından daha fazla geçerlilik taşıyormuş gibi sunulmamalıdır. Bilimsel terimler yanıltıcı biçimde kullanılmamalıdır. Reklamlarda iddiaları, gerçekte sahip olmadıkları bir bilimsel temele sahipmiş gibi göstermek üzere bilimsel terminoloji ve yersiz bilimsel ifadeler kullanılmamalıdır.
p) Yanıltıcı reklam teşkil eden bazı haller şunlardır:
1) Abartma,
2) Mukayeseli reklamlarda, mukayesesi yapılan malın kime ait olduğunun belirtilmediği haller veya mukayesesi yapılan malın kime ait olduğunun belirtildiği ve en iyi kaydıyla yapılan reklamlar,
3) Hatalı bilimsel araştırma sonuçlarına ve tanık beyanlarına dayandırılan reklamlar,
4) Reklamlarda fiyatların kullanılması durumunda özel indirim iddiaları, hediyeli satışlar, toptan satış fiyatına satışlar, tahliye dolayısıyla satış iddiaları,
5) Gıdanın belli bir ödül kazandığını belirten reklamlar,
6) Reklamlarda yanlış unvan veya mesleki adların kullanılması,
r) Yukarıdaki (p) bendinde belirtilen hususlarla birlikte reklamın yanıltıcı olmaması için ayrıca gıda reklamında;
1) İfadenin vaadi desteklemesi,
2) İfade ile gösteri arasındaki ilişkinin birbirini desteklemesi,
3) Önemli noktaların açıklanması,
4) İfadenin birden fazla anlamının olmaması,
5) Belirsiz ifadeler kullanılmaması

…. yönetmelik gayet açık aslında. Ama bizde şikayetler bunlardan çok cinselliğe ya da fiyatla ilgili konulara endekslenmiş durumda. Aşağıda bazı link’ler var. Merak edenler inceleyebilir.
Şikayetler:
http://www.rtuk.org.tr/ReklamSikayet04.HTM
Yanıltıcı reklam cezaları:
http://www.gidasanayii.com/modules.php?name=News&file=article&sid=6379